In de logeerkamer staat al een paar jaar een doos foto’s van mijn ouders. Die moeten eindelijk eens worden uitgezocht, vind ik. Het is er echt zo’n dag voor. Een grijze dag.
Van alles gaat er door mijn handen: vakantiekiekjes, foto’s van de afscheidsreceptie van het werk, de moestuin, familiebijeenkomsten, feestjes met vrienden. Foto’s van vage kennissen, althans voor mij, kunnen wel weg. Van de vakantiefoto’s houd ik een enkele over. Familiefoto’s zijn leuk, die bewaar ik. Uiteindelijk moet het een handzaam stapeltje worden, wat klein- en achterkleinkinderen een leuk, representatief beeld geeft van een stel bijzondere mensen: hun opa en oma, i.c. overgrootouders.
Onder in de doos ligt een foto die ik maar al te goed herken. Oud en verfomfaaid. Het is een klassenfoto uit, naar ik schat, 1957. De vierde klas. Drieënveertig kinderen, tweeënveertig en een half, eigenlijk. Zo nauw keek de fotograaf kennelijk niet. Een stampvolle klas. Maar te hanteren. Armen over elkaar en luisteren. De fotograaf lijkt midden onder het werk te zijn binnengekomen. Drie meisjes gaan daar plichtsgetrouw gewoon mee door, vier kinderen hebben de armen maar over elkaar gedaan. De grapjas vooraan heeft één hand onder zijn pullover.
Het is niet goed uit de foto op te maken in welk jaargetijde hij is gemaakt. Zomerjurken, wintertruien, korte en lange broeken. Misschien najaar, afgaand op de kleding van de juf. Vrolijke kinderen; waarschijnlijk lachend om de grap van de fotograaf. Aardige kinderen ook? De meeste wel, maar toch weet ik ook dat er werd gepest. Het donkere meisje, dat met kop en schouders boven iedereen uitsteekt, moest het vaak bezuren. Ze kwam bij ons in de vierde klas (van de Dr. Albert Schweitzerschool in Den Haag) toen het schooljaar al een tijdje bezig was.
Er werd wat geschoven met kinderen en ze werd naast mij geplaatst. Uit Indonesië kwam ze. Ik weet nog hoe bijzonder ik dat vond, zo ver! (We waren natuurlijk ook niets gewend, toen…) Ze was heel aardig en vrolijk. Ze kon prachtig tekenen. En ik herinner me ook de mooie sinterklaassurprise, die ze maakte. We raakten al snel bevriend. De naam Tielman werd door sommige jongetjes nogal eens pesterig verbasterd tot ‘pielman’, wat me erg boos maakte, maar waar ik niets van durfde te zeggen. Ik moest er tegen de anderen ook niet over beginnen dat ik met haar wel eens bij haar Indische oma kwam. Volgens sommige meisjes was dat een heks, die je wilde vergiftigen. Niemand was nog gewend aan de kleuren en geuren van het typisch Indische interieur en het vreemde eten. Maar oma was een lief, klein vrouwtje; ze had het allerbeste met ons voor. Spekkoek; ik kende het niet, maar het was heerlijk. Het was er warm en gezellig, ook al was het soms moeilijk haar gebroken Nederlands te verstaan.
Achteraf denk ik dat Hedi familie was van de Tielman Brothers, misschien wel de dochter van één van hen. Maar dat is -helaas- nooit duidelijk geworden.
De juffrouw. Zij heeft me, onbewust, geïnspireerd het onderwijs in te gaan. Ze gaf goed en leuk les. Ze had er op een natuurlijke manier de wind onder. Haar bordtekeningen waren prachtig, ze was zeer creatief. We zongen veel. En wat was ze lief. Ik geloof zelfs, dat er jongetjes verliefd op haar waren.
Nu zie ik dat ze nog heel jong was. Toch was zij in onze ogen een vrouw van de wereld. Een vrouw met geheimen. Op een of andere manier straalde ze dat uit. En op een middag wisten we het zeker. We stonden om half twee gewoontegetrouw in de rij buiten op het plein te wachten tot ze ons kwam halen. Tot onze verbazing werden we niet door haar, maar door “het hoofd der school” naar binnen geloodst. We hingen onze jassen op en gingen wat onzeker het lokaal in: wat zou er zijn? Was ze ziek?
Ze stond stil bij het raam en staarde naar buiten. In haar hand een verfrommelde zakdoek. En zij weende.
En wij, wij wisten allemaal honderd procent zeker dat er liefde in het spel was.
Ik ruk me los. De foto’s van mijn ouders doe ik in een kleinere doos. De schoolfoto neem ik mee naar beneden. De trip down memory-lane mag nog even duren. Ik zoek in mijn poesiealbum (letterlijk uitspreken, a.u.b.!) naar haar bijdrage. Ik heb het gedicht, dat ze vermoedelijk zelf schreef, altijd heel bijzonder gevonden. Natúúrlijk schreef ze poëzie. En ze plakte geen poesieplaatjes in, maar maakte zelf een tekening. Met ballpoint, wat we ook bijzonder vonden. Een roos met doorns. Symbolisch bedoeld? En dat krasje, rechtsonder naast de steel, is dat een vraagteken? Vanaf het moment dat ik het onder ogen kreeg heb ik me dat afgevraagd. Nooit zal ik het weten. Juffrouw Phia van Kuilenburg zal voor eeuwig een raadsel blijven.
——————————————————————————————————————
Klik op deze link voor meer foto’s met een verhaal
De foto van de Dr. Albert Schweitzerschool komt van het internet.
Spiegelingen 
Een heerlijk verhaal. Zoals we die allemaal op een of andere manier wel kennen van onze eigen lagere schooltijd (voor mij dus nog “lagere school”, de basisschool bestond nog niet)
Ook voor mij was het lagere school. Het was vroeger zo lekker simpel en duidelijk. 😉
Wat mooi Corja. Niet alleen het verhaal, maar ook de wijze waarop je het geschreven hebt.
Wat kan een juf toch een belangrijke rol spelen in het leven van een kind. Of het nou bewust is, of onbewust.
Zelf heb ik helaas niet van die hele mooie herinneringen. Dat heb je misschien wel gelezen.
Misschien juist daarom raakt het me.
Doordat het doet beseffen wat ik heb gemist.
Ja, Narda, wat jammer dat je niet zo’n fijne schooltijd hebt gehad. Het kan bepalend zijn voor de rest van je leven. Het gemis blijft altijd onder de oppervlakte aanwezig, helaas.
Wat mooi…mijn moeder kwan van het verre Indonesië ,Opa was van Rotterdam en trouwde mijn Oma uit Celebes ,Opa was op jonge leeftijd in Indonesië overleden en na de Oorlog stond Oma voor de keuze ze nam de oversteek naar Nederland .
Maar verder met jouw , mooi dat een juf je iets meegeeft waar je met vreugde op terug kunt kijken en een foto het naar boven haalt alsof het gisteren was.
Heel mooi Corja
Dat waren toch dappere, sterke vrouwen, toen. Een lange reis met de boot naar het verre, onbekende Nederland, waar een onzeker bestaan wachtte. Mooi dat jij zo iemand tot je voorouders mag rekenen, Laura! Voel jij je op één of andere manier nog verbonden met Indonesië?
Ja zeker hele sterke vrouwen.
Ik voel me zeer sterk aan mijn Roots verbonden zowel aan moeders als vaders (pool) verbonden.
Ik ben Nederlandse echter je voelt iets in Bali beb ik in mijn twintigers geweest in Polen nog niet
De spraak is Nederlands zo zijn we opgegroeit en opgevoed 🙂
Mooi beschreven, een pluim voor de juf
Dank je, Hennie. En die pluim heeft ze zeker verdiend!
Wat een dierbare herinneringen… en zo liefdevol beschreven.
Goede onderwijzers geven kinderen iets waardevols mee, dat is dan ook wel gebleken.
In dat opzicht is die lieve juf bepaald geen raadsel…
Nee, Letterzetter, in dat opzicht niet. En ik hoop dat ze weet dat zij voor veel kinderen iets betekend heeft.
Mooi stukje – begreep je toen iets van het gedichtje?
Nee, Wllm, ik las in eerste instantie: Bidden is de arm van God. Punt, dus. Maar gelukkig had ik een moeder die graag gedichten las. Ze legde me uit wat ermee werd bedoeld en las het op de juiste manier voor. Het was voor mij een eye-opener te ontdekken dat een zin op een volgende regel door kon lopen.
Zulke juffen zijn hun gewicht in goud waar. Dit was duidelijk een eerbetoon aan haar, al zal ze het zelf waarschijnlijk nooit lezen. Je hebt het ontroerend beschreven, dankjewel!
Liefs Kakel
Geen dank, Kakel. Het is inderdaad jammer dat je op het moment zelf niet inziet hoe belangrijk iemand voor je is. Dat komt meestal pas (veel) later. En dan is het te laat om diegene dat alsnog te vertellen, of om je dankbaarheid te tonen. Maar that’s life, denk ik…..
Wat een mooi verhaal, met verschillende lijnen. Het pesten is van alle tijden, de plaagkoppen zijn bang, maar als kind weten we dat nog niet.
Bij Tielman ging bij mij de bel ook.
Vrouwen en werk, vroeger, als arts en in het onderwijs, maar dan kon er geen liefde, kindje of zieke moeder bij, want dan was je je baan kwijt.
Bijzonder is dat, vrouwen die kunnen inspireren.
Zelf heb ik meerdere beroepen, een er van is ook docent. Twee voorbeelden had ik, allebei met de naam Annemarie. De een gaf Nederlands, de ander geschiedenis, ik vergeet ze nooit.
Ik zag de foto van je poesiealbum. En dat gedicht de manier van schrijven, het lijkt precies op een verhaaltje in mijn poesiealbum van een van mijn juffrouwen. Met die mooie krullen er aan grappig. Ja vroeger werd er geen opening van zaken gedaan wat er aan de hand was. Bij ons was trouwens een juffrouw die ook les gaf op een school met kinderen uit Ambon. Op een dag kwamen die kinderen naar onze school in het dorp. Ik had nog nooit donkere kinderen gezien en de meeste van ons ook niet. We vonden het zo bijzonder eigenlijk. (weer een herinnering voor mijn 365 dagen project)
Wat een mooie geschiedenis. Heb je ooit geprobeerd om via internet nog iets over de juffrouw te achterhalen? Of doe je dat liever niet? Soms verbreekt kennis de betovering.