Een bijzondere uitvaart

Neef Gerrit is dood. Dat mogen we best zo zeggen, want het is een feit. Net zo goed als het een feit is dat nog maar een half jaar geleden zijn zus, onze nicht A overleed. Natuurlijk, het staat ons allemaal te wachten, maar dat neef Gerrit, die stabiele factor in onze familie, nu zo onverwacht door Magere Hein (zijn geliefde uitdrukking) is gehaald, dat verwart en verdriet ons zeer.

Het afscheid vindt plaats in het prachtige Park Ockenburg. Goudgeel blad gloeit op in het licht van de laagstaande namiddagzon. Wat een mooie, stemmige dag voor een uitvaart. De vochtige aarde geurt. Bladeren dwarrelen traag naar de grond. Het bospad slingert tussen de bomen door naar het crematorium. De stemmen van de gasten klinken gedempt. Een enkele vogel laat zich horen. Hier voel je je getroost door de kracht van de natuur, die laat zien dat het einde onvermijdelijk is, maar dat het leven, op welke manier dan ook, doorgaat.

The Girl From Ipanema leidt ons in alle rust de zaal binnen. Het is er vol. Vanaf de foto op de kist kijkt Gerrit ons aan. De vriendelijke blik die wij zo goed van hem kennen. Witte bloemen. Op het scherm draaien foto’s die hij maakte van zijn riante uitzicht: prachtige zonsondergangen boven zee, bij alle weersomstandigheden. Schitterende wolkenluchten. Bijna wekelijks deelde hij die; daar keken we zelfs naar uit.

Maar wat wisten wij verder van hem? Dat hij een aardige, welgestelde, intelligente man was. Dat hij een ruim bemeten appartement bewoonde met uitzicht over Den Haag en Scheveningen. Dat hij graag verre reizen maakte. Maar hoe was hij echt? Wat bewoog hem? Over zulke dingen praatte je nooit. Wanneer je elkaar zo sporadisch ziet, is dat niet direct onderwerp van gesprek.

Nu gebeurt dus weer, wat al zo vaak gebeurd is: tijdens de uitvaart leer je iemand pas kennen. En heel vaak is dat een verrassende en boeiende ervaring. Als wij nichten al hadden gedacht (en dat deden we) dat hij wat vereenzaamd was, dan blijkt nu dat we er volkomen naast zaten. Er zijn veel sprekers, die graag het woord nemen en een bijzonder, opmerkelijk en levendig beeld schetsen van onze neef. Langzaamaan komt hij voor ons tot leven. Nu pas. En hoe! De toespraak van zijn beste vriendin verrast ons nog het meest. Zij vertelt, met een licht humoristische ondertoon, bijzondere verhalen over de bijzondere man, die zij zo goed kende. En die zij nu zo vreselijk mist.

Hij had een rijker sociaal leven dan wij voor mogelijk hielden. Hij was bij velen, terecht, zeer geliefd. Zijn – bewust gekozen – vrijgezelle staat belette hem evenwel niet een familieman te zijn, die genoot van alle activiteiten en festiviteiten die het gezin van zijn zus met zich meebracht. Hij maakte hier als (boomlange) ‘oompje’ regelmatig actief deel van uit en was voor zowel zijn nichtje als zijn neefje van grote betekenis.
Dat hij een bijzondere band met zijn nicht had, ervoeren we al bij haar crematie, een aantal jaren geleden, waar Gerrit in zijn toespraak refereerde aan de afspraak die ze hadden gemaakt: op zijn crematie zou zij een mooie toespraak te houden. Hoe anders is dit gelopen. Neef neemt nu de honneurs waar en spreekt met veel liefde en warmte over ‘oompje’.

Als wij nog even napraten, voelen wij ons behalve verdrietig ook gerustgesteld, zelfs bijna opgelucht, na alles wat we hebben gehoord. Onze aardige, bijzondere, onafhankelijke neef heeft een goed leven geleid. Eenzaam was hij niet.

Dan realiseren we ons opeens dat er nu aan de familie een heel gezin ontbreekt: oom, tante, nicht en tenslotte ook neef. En dat is wel bizar.

——————————————————————————————————————-

Over zijn nichtje (Groots en meeslepend): https://wp.me/p36K0e-DM
Over zijn zus (Nichtjes min een): https://wp.me/p36K0e-YK

Familie met een kouwe kant?

Familie.
Wat is dat toch voor een fenomeen. Wij duiden een speciale groep mensen al mijn hele leven aan met ‘familie’. Zo wordt er door je ouders over gepraat. Je weet wie er allemaal bij horen en denkt er verder niet over na. Tot het moment dat je het als iets bijzonders begint te ervaren. Omdat je ouder wordt en je je realiseert dat er meer mensen zijn zoals jij. Met hetzelfde bloed, dezelfde wortels, dezelfde eigenaardigheden.

In het etymologisch woordenboek kom ik het volgende tegen: familie mnl. familie ‘onderhorigen’ en (zelden) ‘huisgezin’ < lat. Familia ‘personeel’. De minder beschaafde vorm famielje < fra. Famille (14e e.)

Ja, dan weet je eigenlijk nog niets. Ik wil namelijk weten hoe dat zit met die groep mensen die zo verschillen van elkaar, maar toch bij elkaar horen, zich verwant voelen. Die elkaar misschien niet zo goed kennen, maar die wel drommels goed weten van wie ze afstammen: van die opa en oma, waar ze op verjaardagen en in vakanties kwamen. Aan wie ze speciale herinneringen bewaren. Koesteren, misschien wel.

En ja, als ik de van Dale opsla, lees ik het volgende: familie [de, v] verzameling van bloedverwanten van dezelfde naam die uit eenzelfde stamvader zijn geboren.

Dat begint er meer op te lijken.
Want dat wordt gevoeld en gedeeld.

Het is gek: toen wij jong waren, onze ouders dus ook, zagen wij elkaar op verjaardagen van opa en oma. We speelden verstoppertje in huis (opa was jarig op 20 februari en oma op 9 maart, koud buiten…) en leerden zo spelenderwijs woorden die thuishoorden in een familie waar de bouwkunde en bouwkunst hoog in het vaandel stond en ook werd gepraktiseerd. Loggia, vestibule, erker bijvoorbeeld. De deur tussen de vestibule en de gang was voor een deel van glas-in-lood. Ik voel nog de handgreep en de zwaarte van de deur. Verstoppen in de vestibule had alleen maar zin wanneer je je heel klein maakte, op je knieën op de kokosmat. Verstoppen in de slaapkamer van opa en oma deed je niet. Het kwam niet eens in je op. Wel in de kamer met de loggia. Dat het allemaal mocht. Misschien omdat de volwassenen dan tenminste even rustig met elkaar konden praten; de mannen en de vrouwen in gescheiden groepen. De zilverkleurige haard zachtjes snorrend. De schemerlampen aan.

Wanneer de bel ging, wisten wij het allemaal: daar was de bakker met dozen vol belegde broodjes. Heerlijk! Een geroffel op de trap en wij kinderen waren weer beneden en verdrongen ons om de tafel. De geur van de verse bolletjes. Het geritsel van het papier. De knapperige korstjes. Het overdadige beleg. Er was rosbief. Alleen het woord al. Dat hoorde thuis in een sprookje. Wat een traktatie. Krentenbollen voor toe. Dit was echt feest.

Ja, het is gek. Nu, zoveel jaren later- sommigen zijn al zo oud als opa en oma in onze herinnering- zal er weer een ontmoeting plaatsvinden. Pogingen om een reünie te organiseren zijn in een vergevorderd stadium. Nee, we zullen geen verstoppertje spelen voor elkaar. De lunch zal bestaan uit lekkere broodjes, die wij bedaard zullen nuttigen. We kennen veel meer moeilijke woorden dan toen, maar dat vinden we nu gewoon, daar laten we ons niet op voorstaan. We zullen ons verbazen over misschien wel vijftig tinten grijs. Maar verder zal alles zijn zoals ‘vroeger’: nichtjes en neefjes bij elkaar. Alleen is er nu nog maar één tante…

In Van Dale wordt ook nog ‘de koude kant’ van de familie genoemd. Zo’n nare uitdrukking. Ik weet zeker dat zoiets niet bestaat. Althans niet bij ons. Warm en betrokken, dat is iedereen in deze familie. Het is fantastisch, dat we elkaar weer opnieuw leren kennen. Dat we elkaar binnenkort weer zullen zien.

Opa en oma, jullie kunnen trots zijn op het nageslacht!