Terugreis…

Goudsbloemen in het oude vaasje.
De specifieke geur kleeft aan mijn handen en voert mij terug naar de verjaardag van onze grootmoeder; warme augustusdag, het huisje bij de brug over de Rijn, de bleek, de moestuin, de goudsbloemen. Je mag ze plukken, net als de aardbeien en de kruisbessen. In de kleine keuken de geur van koffie, het bruine filterpotje, gekookte melk, een vel. Zelf gebakken stroopwafels, zelf gekookte borstplaat. Het blikje met babbelaars op de tafel. Je mag er een. De tantes, alle zeven, lachen luidkeels.

De treinreis, ongeveer een kwartier, maar voor ons kinderen eindeloos. Langs het station met de magische naam: Laan van Nieuw Oost-Indië. In gedachten naar onbekende, verre werelden. Uitstappen in mijn geboortestad. Ik voel het altijd. De bus. Dieselgeur, gespannen bij de deur. Achterin, wat de ouders ons toestaan. Beetje misselijk.

De dood komt in ons leven. Opa is aangereden na de kerkdienst. Zo jong nog, zegt iedereen. Alle volwassenen huilen. Vader ook. Beetje eng. Is dit nu Pinksteren? De mens wikt, God beschikt. Bezoekjes zijn nooit meer hetzelfde.

Oma in een ander huis. Weiland in plaats van rivier. Ze is niet meer gelukkig, je kunt het zien. Soms komt de trein langs; vinden de koeien dat erg?
Vader legt een cent op de rails. “Voel je het trillen? Pas op nu, afstand!” Dan zoeken tussen het geurende onkruid. Wie hem vindt, mag hem hebben. Zo plat als een dubbeltje, zo groot als een stuiver.

Of eerder de bus uit. De verjaardag van andere oma. We doen verstoppertje in huis, het is altijd koud in maart. Luxe koekjes bij de koffie en de limonade. Ranja. Het is vroeg donker. De klapdeur naar de vestibule zucht. De bakker bezorgt grote dozen met geurige, belegde broodjes.
De tantes lachen. Minder luidruchtig dan in het dorp verderop.

————————————————————————————————————————–

Dit is een verhaal in de categorie WE-300 (word exact 300), een schrijfuitdaging van Plato: schrijf een verhaal van 300 woorden, waarin het sleutelwoord niet mag worden genoemd. Deze keer was het verboden woord: herinneringen.

B is de Braakdijk

Het kluffie af
– zoals de Zaankanter zegt –
en dan ben je al in de luwte
je rondt de bocht
daar zijn de wilde moestuinen
met wat schapen achter het hek

En aan de linkerhand,
rood-genummerd,
kop aan kont, de woonboten
liever arken genoemd
door wie ze bewonen
in een lang lint tot aan de sluis

Rechts van het pad de overtuinen
van de gelukkigen die ze
lang geleden
kochten voor een appel en een ei
Bomen, struiken, bloemen
een kattenkerkhof
Een plastic kraai boven de poort
bewaakt het paradijs

Genoeglijk wandelen
genietend van de rust
een groet, een glimlach
een praatje hier en daar
filosoferen over het leven
met de oude baas, bijna negentig
de dame die op witte reigers wacht
Een enkele keer een visser
of een boer die nog
voor de regen hooien moet
maar nooit in haast

Daarna de woonhuizen
aan een slootje, geurende berm
eenden, een meerkoet, kikkerconcert
eieren te koop
de fanfare, tot de nek in het water
een bok op een eilandje
een waakse hond

Reuring brengt een nieuwe ark
traag door de smalle sloot getrokken

Dan het sluisje, de brug
zicht op fabrieken
erfgoed aan de Zaan

Rechtsaf
en weer voldaan
op huis aan

Een wedstrijdje in liefde

Voor M

Terwijl ik de vers-geplukte aardbeien van hun kroontje ontdoe, denk ik na over een zojuist door een oud-leerling gemaakte opmerking. Zij reageerde op mijn foto van met een molentje gesneden snijbonen: “Rete leuk en lekker, ik heb vandaag vijgen en peren meegegeven aan iemand. Uw tuin is wel veul groter en ik durf te wedden dat daar veel meer liefde in zit, maar het blijft een wonder dat dingen zo groeien en ons voeden.”

Ik bleef hangen op het zinnetje: “Ik durf te wedden dat daar veel meer liefde in zit”. Behalve dat zij niet kan weten hoe ik tuinier, lijkt het mij onmogelijk om hoeveelheden liefde met elkaar te vergelijken. De ene liefde is de andere niet. En hoeveel is veel? Of meer? Of veel meer? Ik spoel het zoete sap van mijn handen. Schoon worden ze niet; in alle groefjes en rimpeltjes zit aarde. Daar valt niet tegenop te wassen en te schrobben, hoe goed ik ook mijn best doe. Een hele zomer lang is een nagellakje de beste remedie tegen de zichtbare rouwrandjes.

Er gaat mij iets dagen. Is dat het misschien? Geven die ‘zwarte’ handen de (mate van) liefde aan voor de tuin? In de kas hangt een rijtje tuinhandschoenen. Van net gekocht tot op de draad versleten. Die zijn handig, noodzakelijk zelfs, om te gebruiken als de grond nat is. Maar nu… Het is veel fijner om dat kleine, net de kop opstekende onkruid met de blote hand uit te trekken. Tussen duim en wijsvinger. De aarde is rul en warm. Het is als spelen. Je werkt veel preciezer en met veel meer aandacht. Want  het is zonde wanneer de palmkool of de radicchio – in premature toestand – tegelijk met het kippenmuur door ongevoelige gehandschoende vingers worden verwijderd. Dan is alle moeite voor niets geweest.

Dit jaar zie ik aan hoe alles erbij staat, groen en fris en stevig, dat ik inderdaad liefde in mijn tuin stop. Maar meer liefde dan die leuke griet uit dat ‘verre’  Leeuwarden? Ik weet zeker van niet. Zij straalt sowieso altijd liefde uit. Dus uiteraard ook in dat tuintje van haar. En die liefde blijkt dubbel en dwars uit het feit dat ze van de oogst die dat postzegeltje opbrengt, ook nog eens een deel weggeeft.

“Nee dame, dat gezwets over meer of minder liefde wil juf echt nooit meer horen!“

Maar, en dat is kenmerkend voor haar, in die ene zin zitten meerdere doordenkers verborgen: “… het blijft een wonder dat dingen zo groeien en ons voeden.”

Dat ben ik zo hartgrondig met haar eens. De piepkleine zaadjes die ik in de grond heb gestopt, hebben zich in die donkere, vochtige aarde getransformeerd tot fantastische wortels. Met een grapje op de koop toe. Het is een wonder. Datgene dat wij nodig hebben om te blijven functioneren is ‘gewoon’ voorhanden.

“Ja, dame, met die laatste opmerking van jou ben ik het hartgrondig eens!“

(Een keertje brainstormen zou leuk zijn!)

De dag is de dag

Als ik na een middag ploeteren in mijn tuin het pad naar de poort oprijd, zie ik hem ineens weer. Hij staat voorovergebogen in zijn moestuin. Met zijn gelaarsde voet drijft hij de spa diep de grond in. De glanzende wit-geel gestreepte djellaba steekt prachtig af tegen de zwarte aarde. De spijkerbroek piept eronderuit.

Ik groet hem. Op mijn: “Lang niet gezien, was je ziek?” volgt een heel verhaal, in zijn welbekende afgemeten, maar uiterst vriendelijke stijl.

Door Corona kon hij een tijd lang niet uit Marokko vertrekken na zijn vakantie, maar gelukkig was het winter en hij en zijn tuin konden het hebben, die gedwongen rust. Geen onvertogen woord, hij neemt de dingen zoals ze zijn.

Nu is hij weer dagelijks aan het eind van de middag op zijn tuin te vinden en doet hij alles om de vier verloren maanden in te halen. Hij werkt gestaag aan de klussen die zijn blijven liggen. En dan komt het goed. Liefde, aandacht, geduld en vertrouwen; de noodzakelijke ingrediënten voor een rijke tuin.

Hier bloeien de aardbeien het eerst; een bijzonder soort, met prachtige roze bloemen. Zijn bonen klimmen binnen de kortste keren altijd hoger in de stokken dan op andere tuinen. De spinazie komt het eerst op en de andijvie maakt enorme kroppen. De aubergines glanzen je tegemoet. Dikke preien, stevige courgettes, geurende peterselie. Zijn tuin is een feest van alle kleuren en geuren die de natuur te bieden heeft!

Met zijn ietwat hoge stem heeft hij voor iedereen een vriendelijk woord met een bijbehorende glimlach. Het lijkt of niets hem uit zijn evenwicht kan brengen. Zon, wind, regen, droogte, hij neemt het voor lief. Wat is zijn geheim?

Het geloof is zijn basis. Hij zegt het niet, hij straalt het uit. Aan zijn witte kufi kun je zien dat hij naar Mekka is geweest – daar weidt hij niet over uit, het is iets dat je moet doen, als het kan. Ga niet in tegen het lot, wind je niet op over dingen waar je zelf niets aan kunt doen.

“Zijn er geen mindere dagen?”

“De dag is de dag.”, zegt hij. “Morgen is er weer een nieuwe, dan kan alles weer anders zijn; het komt zoals het komt.”

Je zult dan ook maar gezegend zijn met de naam Mubarak, de Gezegende.

De vrouwentuin

Er zijn er nog maar twee op het tuincomplex; tuinders van de oude stempel. Allebei in de tachtig, maar still going strong. Stel ze een vraag en er komt een stortvloed aan wetenswaardigheden. En daarin klinken altijd handige tips door, terwijl ze er niet op uit zijn om die te verstrekken. Maar, een goede verstaander doet er zijn, in dit geval haar, voordeel mee. Toch zijn er geen twee grotere tegenpolen te vinden dan Jaap en Jaap.

De eerste J heeft een grote tuin, waarop geen sprietje onkruid te vinden is. Alles groeit altijd. Wij tuinders kunnen nog wel eens naar hartenlust mopperen dat het te droog, te nat, te koud, te heet, of te schraal is. En dat ten gevolge daarvan ‘niets het doet’. Dat lucht af en toe zo lekker op en daar kan hij best even in meegaan, maar al snel zie je hem zijn zaailingen begieten, wat schoffelen en harken en zijn tomaten dieven. En daarna de schitterendste groenten oogsten. Zijn bieten en bloemkolen zijn altijd gigantisch. Kijk naar zijn andijvie en sla! Wat een kroppen. De tuin is ‘zwart’ wanneer de tijd van het jaar daarom vraagt. En verder staan er keurige rijtjes. Wat wisselteelt is, hoef je aan hem niet uit te leggen.
Er wordt met bewondering en een lichte vorm van afgunst naar die tuin gekeken door de andere tuinders. Een moestuin, zoals het ooit bedoeld was. Je kunt zien hoe hard er gewerkt wordt: een echte Mannentuin.

De andere tuinder is van dezelfde leeftijd, maar heeft een totaal andere inslag. Ook bij hem groeit alles dat het een lieve lust is. Hij houdt van ‘veel’, dat is goed te zien. Hij heeft dan ook twee stukken grond in beheer. Zijn vijgenboom is groter dan van wie ook en zit barstensvol vruchten. Ook op zijn tuin doen de bieten, tomaten, sla en andijvie het fantastisch in keurige rijtjes. Ook is zijn tuin zwart in de winter. Het grootste verschil met J 1 is dat hij van bloemen houdt. Die zaait en plant hij waar het maar kan, ook gewoon tussen de groenten. Prachtige rozenstruiken klimmen langs zijn kasje omhoog, als was het Doornroosjes slot. Canna’s zie je bij hem metershoog worden. Voor de schoenlappersplant gaat hij op zijn knieën om voor zijn vrouw een boeket te plukken, of hij verwent haar met dahlia’s.
Er wordt met be- en verwondering naar deze tuin gekeken. Sommigen vinden het een rommeltje, maar wie goed kijkt ontdekt een systeem. Hij doet het toch maar, op zijn eigen eigenwijze wijze. Een Combinatietuin?

Combinatie van wat? Van Mannen- en Vrouwentuin.

Dit vereist enige uitleg. Van de tweeënveertig tuinen worden er dertien beheerd door vrouwen. Vrouwen tuinieren blijkbaar anders dan mannen, want er zijn tuinders die ze ook zo benoemen, die landjes met van alles door elkaar: ach, een vrouwentuin. Met een mengeling van irritatie en vertedering: Ja, zo wordt het nooit wat, als je niet twee spaden diep spit. Je moet er een paar kuub aarde opbrengen, alles ligt veel te laag. Echt, verse koemest is het beste. Al die bloemen, alles mag ook maar overal opkomen van jullie. Die kleine bedjes over de hele tuin verspreid, dat kan niet goed gaan. Rommelig is het. Zie je wel, een echte Vrouwentuin. De toon is gezet. En bij de werkochtenden voor de vereniging kunnen wij ook al geen tegels sjouwen.

Wij vrouwen zijn er wel aan gewend zo langzamerhand. We halen onze schouders op, glimlachen eens vriendelijk en nemen dit soort geraaskal met een flinke schep zout. Wij zitten nergens aan vast, maar zijn alleen gebonden aan de zaai- en planttijd van datgene dat wij willen kweken. Wij zaaien, poten, wieden, oogsten op onze manier. Het is heerlijk om gedachteloos met de handen in de aarde te zitten, in plaats van in het haar. Zorgeloos.

En ik ben zo blij als een kind, wanneer ik een na een paar uur ploeteren in het najaarszonnetje, een handvol vier-kleuren-worteltjes onder de kraan sta af te boenen.

Dat doen ze thuis maar

Het moestuincomplex is een wereld op zichzelf. Mensen uit alle uithoeken van de wereld ploeteren en zwoegen daar op hun eigen stekje  om een dagelijks maaltje aan de weerbarstige veengrond te ontworstelen.

De tuintjes liggen in keurige rijen naast elkaar. Naarmate het jaar vordert, worden zij steeds groener. Er zijn tweeënveertig deskundigen die er tweeënveertig beproefde methodes op nahouden.

De compostbelt wordt volgens een drie-jaren-systeem onderhouden. De bijen hebben zich geschikt in hun lot op een achteraf veldje aan het water. Het braakliggende stukje grond-waar-niets-mee-te-beginnen-viel is omgetoverd tot een gazon. Langs het pad naar de belt is een rijk bloeiende plukborder ontstaan van door tuinders afgedankte planten. De gemeenschappelijke kruiwagens staan kleurig in het gelid in hun eigen hok. De herstelwerkzaamheden aan de verzakte schoeiing vorderen stukje bij beetje. Op de gezamenlijke werkochtenden zet iedereen zijn beste beentje voor.

Idyllisch lijkt het. En dat is het ook. Meestal wel, tenminste. Net als in de echte wereld is er wel eens ‘iets’, maar door middel van een goed gesprek en wat humor is dat altijd op te lossen.

Maar. Net als in de echte wereld heeft ook de digitale wereld zijn plekje in deze kleine gemeenschap veroverd. Uitnodigingen voor vergaderingen en andere bijeenkomsten worden via e-mail gedeeld. En de uitslagen van de tuinkeuring. Dit is al zo gewoon, daar kijkt niemand meer van op.

Nu is er sinds kort ook een WhatsApp-groep, beheerd door een van de commissies. Zo kan er makkelijk en snel worden doorgegeven wanneer er een gezamenlijke werkochtend is, of dat er compost of houtsnippers worden geleverd. Iedereen kan reageren en daar zie je het dan soms misgaan. Een nieuwjaarswens wordt gewaardeerd. Een cartoon valt niet altijd bij iedereen in de smaak. Maar echte problemen waren er nog niet geweest. Tot er kortgeleden geheel per ongeluk een foto werd gedeeld met een tekst uit de koran. Eén tuinder reageerde boos; dit past niet in de Nederlandse samenleving. En op een tuincomplex al helemaal niet. Een ander reageerde met: het is vast een mooie tekst, die kunnen we juist goed gebruiken. “Dat doen ze thuis maar”, was het botte antwoord.

Het wás een mooie tekst. Vertaald door iemand die het Arabisch machtig is, bleek het te gaan over welzijn en rust, erkenning en tevredenheid. Nadat ik die tekst had gepost, was het voor mij tijd om de groep te verlaten.

Binnenkort zullen we maar eens een goed gesprek aangaan, al heb ik niet het gevoel dat dat vruchten af zal werpen.
Die moeten we dan maar gewoon uit de moestuin halen. En hopen dat de druiven niet zuur zijn.

Het komt niet toe

Hij is de oudste tuinder op het moestuincomplex, dik in de tachtig, maar hij oogt als een fitte zeventiger. Hij bewerkt zijn tuin al jaren op zijn eigen, beproefde manier. Twee spaden diep spitten, bijvoorbeeld, anders heeft het geen zin. Onkruid zie je bij hem niet staan.

Van de berg compost die altijd in het voorjaar aan de vereniging wordt geleverd, kruit hij vrolijk de hem toebedeelde twaalf kruiwagens naar zijn tuin. Het hoge bruggetje neemt hij met gemak. En nadien is hij ook nog bereid om voor een ander, die er moeite mee heeft, een paar kruiwagens te rijden. Een aardige, sympathieke man.

Zijn advies verpakt hij in verhalen over zijn tuin. Als je goed luistert, weet je waar je de mist in bent gegaan. Te weinig mest, of juist te veel. Te nat. Te droog. Kalk te kort. Te veel zon. Te ongeduldig, dus te vroeg gezaaid of geplant. Wanneer ik nu kalk strooi, weet ik waarom ik het doe en wie ik straks dankbaar moet zijn voor een mooi gesloten rode kool.

Tegenslagen, op welk gebied dan ook, overwint hij met een glimlach. Hij heeft tenslotte al zoveel meegemaakt; hij kijkt nergens meer van op.

Maar dan toch. Het merkwaardige weer van dit jaar speelt hem parten. Eerst die strenge vorst, daarna de overvloedige regen, nu de aaneengesloten warme, zonnige dagen. Het gaat allemaal niet zoals het zou moeten gaan.
Neem nou de spinazie. Het eerste zaaisel kwam mooi op en groeide uit tot prachtige diepgroene blaadjes. Daar hebben ze samen goed van kunnen eten. De tweede keer werd het niks. Het zaad kwam op, en daar was alles mee gezegd. Net als de aardbeien. Die kwamen al vroeg in het voorjaar prachtig in bloei. Maar als je nu ziet wat een kleine harde vruchtjes eraan zitten, en allemaal groen, dan kun je ze er maar beter afknippen. Nee, het begint allemaal wel, maar het komt niet toe. En dat is jammer.

Ach, besluit hij dan met een berustende glimlach, laten we maar niet mopperen. Het ene jaar gaat het zus, het andere jaar zo. Dat is nou eenmaal het lot van de tuinder.

De gelukkige tuinder

Nadat ik mijn zoveelste emmer onkruid op de compostbelt heb geleegd, loop ik terug naar mijn paradijsje. Met verende pas komt hij me over het smalle pad tegemoet. In coronatijd moeten we, ook op het tuincomplex, afstand houden. Ik stap opzij, het pad op van een aangrenzende tuin, maar dat is niet nodig; hij wijkt uit naar het kruiwagenhok. Zijn spa en hak plaatst hij tegen het muurtje, terwijl hij de rode kruiwagen tevoorschijn haalt. Hij gaat er weer tegenaan. Een paar kruiwagens grond afgraven om zijn tuin voor de zoveelste keer op te hogen. Hij groet vriendelijk, met toegeknepen ogen, zoals altijd. Geen tijd voor een praatje deze keer, er is werk aan de winkel. Eerlijk gezegd komt mij dat goed uit, want ook ik heb veel te doen.

Terwijl ik mijn schrepel weer ter hand neem en mij stort op heermoes, brandnetel, winde en kippenmuur, ga ik in gedachten de tuinen langs en tel de nationaliteiten op ons complex. Behalve Nederlanders tuinieren er twee Italianen, een Surinamer, een Kaap-Verdiaan, vijf Turken, twee Marokkanen, een Oekraïense, een Koerd, een Engelsman, een Filippijnse, twee Syriërs.
En de Portugees, die ik zojuist tegenkwam. Een boomlange man. Hij heeft enorm veel werk verzet in het jaar dat hij hier zijn tuin heeft: diep gespit, rommel uitgegraven, de grond opgehoogd, bakken getimmerd en later weer afgebroken, een terrasje aangelegd, gewied, gezaaid, en een rijke oogst binnengehaald. En nu is hij weer bezig de grond te verbeteren en op te hogen. De tuin zal nog beter worden, nog meer opbrengen. Hij kan hierover uren in geuren en kleuren vertellen. Maar ook over zijn werk als parachutist, vroeger, in Portugal, en over het verantwoordelijke werk dat hij daarna in Nederland deed, in het ziekenhuis. Over de heerlijke Portugese wijn, die hij speciaal hierheen laat komen en waarvan hij elke dag (voor zijn hart, doktersadvies) een goed glas drinkt. Over het zware werk en de oogst op zijn vroegere, grote tuin. Over zijn leeftijd heeft hij het nooit, maar wij weten dat hij ver in de zeventig is. Een levendige, actieve, gemoedelijke man. En net zo gewoon en bijzonder als alle andere tuinders.

De dag, nu een jaar geleden, dat ik hem zijn toegewezen tuin zou laten zien, regende het pijpenstelen. Toen ik aan kwam fietsen bij het tuincomplex, stond er iemand voor de poort te wachten in een scootmobiel. Het bleek de uitgenodigde aspirant tuinder. Ik was op zijn zachtst gezegd verbaasd; hoe moest iemand die blijkbaar slecht ter been was een zwaar verwaarloosde tuin gaan bewerken? Maar zodra hij mij zag, sprong uit het vehikel. En met verende pas volgde hij mij naar de beschikbare tuin. Wat had hij zich verheugd op een tuin in de buurt van zijn huis. En dus nam hij genoegen met de honderdvijftig vierkante meter verzakte, verwaarloosde grond, de scheefgezakte bakken, de opgelapte kas, de hoge waterstand. Hij keek door de rommel heen, hij zag er wel wat in. Na het jarenlang bewerken van een driemaal zo grote tuin op zware kleigrond, leek hem dit, ondanks alles, een uitkomst. Het was mooi om te zien hoe de plannen ter plekke in zijn hoofd ontstonden. En zijn uiteindelijke conclusie was: “Ja, ik wil.”
Na de nodige formaliteiten overhandigde ik hem de sleutel. Het regende nog steeds. Harder nu. Teruglopend over het pad naar de poort wees hij op de scootmobiel. “Je zult wel gedacht hebben. Maar mijn vrouw is zeer slecht ter been. Ik heb, net als zij, zo’n ding aangeschaft. Kunnen we er gezellig samen op uit.” Hij groette vriendelijk en met een vaartje reed hij weg. Naar zijn vrouw, om het goede nieuws te vertellen.

Ik kijk op van het wieden tussen de afrikaantjes. Daar loopt hij, met de inmiddels bekende verende pas, achter de zwaarbeladen kruiwagen, langs mijn tuin. Hij grijnst en groet met toegeknepen ogen. Een gelukkige tuinder.

Niet ver

De ochtend ruikt naar herfst
Mussengetjilp, verder is het stil
Wat moet bloeien bloeit
Gemijmer bij een kop thee

Een heel leven als een dag
Die van gisteren bijvoorbeeld
Toen ik achterop -voeten op de stepjes
Mijn kinderhanden om zijn riem-
Door herfstig bos mijn jonge vader
Vergezelde naar de moestuin

Terwijl hij fluitend dor blad wegharkte
Andijvie en bieten oogstte
Volgde ik de aangestampte paadjes

De laatste zomerdagen
Niet ver van de boom valt een appel
Mijn kleindochter verheugt zich
Wieden en oogsten straks

Schaduwrijk

Hij ligt er weer, de geurende, dampende, zwarte berg compost. Iedereen op het tuincomplex weet dat vanaf vandaag het tuinseizoen echt begonnen is. Natuurlijk is er al veel werk verzet. Er is gespit, geharkt, gesnoeid. Maar dit is het ultieme sein. Vanaf nu keert alles zich weer ten goede. We zien de bloesem al als roze-witte vlinders aan de fruitbomen, de kapucijners zich wentelen rond de stok, de tomaten kleurend van groen naar rood. Wel moet er nog even hard gewerkt worden, want het is de bedoeling dat de vruchtbare grond over de tuin wordt verspreid.

Een kruiwagen vol scheppen, het pad over, het bruggetje ‘nemen’, nog een pad, een bocht ronden en dan kan het zwarte goud gestort worden. En dit ritueel herhaalt zich. Na een paar uur en zo’n drie kilometer in de benen, liggen er twaalf hoopjes te dampen op de vers gespitte aarde. Heerlijk. Het geeft ons een uiterst tevreden gevoel.

Het zware werk wordt verlicht door de praatjes die je hier en daar maakt. Je rust even, je wisselt wat uit, een kwinkslag hier en daar. Het prachtige weer is vol beloften. De warme zon doet de geplaagde rug goed.

En toch. Hoe gezellig het ook is, hoe hard er ook wordt gewerkt, hoeveel grappen er ook worden gemaakt, en ondanks het vrolijke zonnige weer, toch is elke tuinder zich bewust van de schaduw die er over deze dagen hangt.

Tuinder E die een paar weken geleden plotseling overleed laat letterlijk een gat vallen in de gesloten tuinenrij. Niemand kan het nog bevatten. Zo’n sterke man, zo vriendelijk. Een tuinder in hart en nieren. Alles op zijn tuin was altijd keurig in orde; op tijd gespit, gezaaid, gewied. Het was dus bijna logisch dat als tegenprestatie zijn fruitbomen in bloei stonden, afgelopen herfst.

De twaalf hoopjes compost, die op zijn nog onlangs gespitte grond een beetje misplaatst liggen te zijn, hebben medetuinders daar gebracht. De tuin zal snel weer verhuurd worden.
Voor zijn dochter, die even verderop een tuin heeft, is het confronterend om steeds langs de lege tuin te lopen. Ze doet het. Ze houdt zich goed. Ze is sterk.

Tuinder A die normaal gesproken opgewekt en vrolijk aan het werk is, is nu stil en ernstig. Hij heeft een paar weken geleden afscheid moeten nemen van zijn vrouw. Voorgoed. Zij was ook de zus van tuinder D., die pas sinds januari een tuin heeft. We kennen hem nog niet zo goed, maar toch merken we ook de stilte rond hem op, terwijl hij bezig is een stuk zwarte, enigszins verwaarloosde grond om te toveren tot een mooie moestuin.

We missen tuinder W nu al een paar dagen. Dat is vreemd; hij is er bijna altijd. Tuinieren zit hem in het bloed, al veertig jaar. Net als E is hij een gedreven tuinder en een markante persoonlijkheid. Dat zijn ze trouwens allemaal, de oude bazen die al zo lang lid zijn van de vereniging. Later die dag wordt ons duidelijk waarom hij verstek laat gaan: zijn oudste zoon, in de bloei van zijn leven, is deze week overleden. W’s kruiwagen, nog vol compost, staat eenzaam te wachten bij het hek. Halsoverkop vertrokken…..

Het noodlot heeft de touwtjes in handen. In anderhalve maand drie sterfgevallen.
We weten het: de dood hoort bij het leven. Maar we worden nu stevig in ons nekvel gegrepen en met de neus op de feiten gedrukt.
Wat een verdriet heerst er op de tuin. We zijn er allemaal stil van. Bij sommigen rijt dit alles oude wonden open.

Dan laat plotseling de eerste de grutto zijn vrolijke roep horen. Hij heeft zijn prestatie geleverd en zal straks gaan nestelen in de Zaanse weilanden. De natuur gaat zijn gang. Zo is het nu eenmaal.
Aan de treurwilg verschijnen de eerste blaadjes.